Gjatë vitit 2025, në Maqedoni janë raportuar 38 raste të reja të regjistruara me HIV/AIDS, përkastësisht 2,1 raste për 100 mijë banorë. Përkundër situatës jo të mirë, nëse krahasohemi me vendet e Bashkimit Evropian, ku paraqitja e rasteve të reja në vitin 2024 ishte 5,3 raste për 100 mijë banorë, situata në në vend mbetet më e favorshme. Përpos kësaj, ka ulje të rasteve të reja nga viti 2024.
Virusi HIV mbetet një problem kryesor global i shëndetit publik. Pas dekadash përparimi, përgjigjja ndaj HIV-it ndodhet në një udhëkryq. Shërbimet shpëtimtare po ndërpriten dhe shumë komunitete përballen me rreziqe dhe cenueshmëri të shtuara. Megjithatë, pavarësisht sfidave, Organizata Botërore e Shëndetësisë synon që t’i jepet fund virusit HIV deri në vitin 2030. Gjatë shënimit të Ditës Botërore të Luftës kundër AIDS-sit në Maqedoninë e Veriut, nën moton: “Kapërcimi i ndërprerjeve, transformimi i përgjigjes ndaj AIDS-s”, u bë thirrje për udhëheqje të vazhdueshme politike, bashkëpunim ndërkombëtar dhe qasje të bazuara në të drejtat e njeriut për t’i dhënë fund virusit deri në vitin 2030.
Të dhënat tregojnë gjithashtu një ulje prej 25,5% të numrit të rasteve të reja krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2024, kur ishin regjistruar 51 raste të reja.
“Pjesa më e madhe e rasteve të regjistruara në vitin 2025, gjithsej 15, janë nga Shkupi, me një paraqitje prej 2,5 për 100.000 banorë. Rastet e tjera janë raportuar si sporadike në 14 qytete të ndryshme të vendit, ndërsa një rast i përket një shtetasi të huaj. Gjatë këtij viti janë regjistruar edhe 8 vdekje të lidhura me virusin HIV, ku një pjesë e tyre i përkasin rasteve të diagnostifikuara në vitet e mëparshme. Nga 38 rastet e reja të regjistruara, 37 janë meshkuj dhe vetëm një femër, duke konfirmuar trendin e vazhdueshëm të dominimit të meshkujve në rastet e reja me HIV. Mosha mesatare e të prekurve është 35 vjeç, me një diapazon nga 23 deri në 64 vjeç, ndërsa 73,7% e rasteve i përkasin grupmoshës 20–39 vjeç, që përfshin popullatën më seksualisht aktive”, thuhet në raportin e ISHP-së/
Edhe pse Maqedonia konsiderohet vend me përhapje të ulët të HIV-it, të dhënat kumulative tregojnë një trend në rritje gjatë viteve të fundit. Nga viti 1987 deri në fund të nëntorit 2025, në vend janë regjistruar gjithsej 726 raste të HIV/SIDA-s, ndërsa 32% e tyre janë diagnostikuar vetëm në pesë vitet e fundit.
Gjatë periudhës 1987–2025, gjithsej 138 persona të diagnostikuar me HIV në Maqedoni kanë humbur jetën për shkaqe të lidhura me SIDA-n, që përfaqëson një shkallë vdekshmërie prej 18,2%.
Ekspertët theksojnë se, pavarësisht nivelit të ulët të përhapjes, forcimi i testimit, diagnostikimit të hershëm dhe qasjes së vazhdueshme në terapi mbetet thelbësor për frenimin e përhapjes së HIV-it dhe përmirësimin e shëndetit publik në vend.
Vlerësohet se në RMV, rreth 620 persona jetojnë me HIV, jo të gjithë janë të diagnostikuar
Sipas të dhënave të shoqatave që merren me këtë problematikë, në nivel kombëtar vlerësohet se rreth 620 persona jetojnë me HIV, por vetëm 71,4% prej tyre janë të diagnostikuar, që do të thotë se 3 nga 10 persona nuk e dinë se kanë HIV. Ky fakt e mban aktiv transmetimin dhe e vështirëson kontrollin e epidemisë.
“Vendi ynë duhet ta përshpejtojë përgjigjen ndaj HIV-it: pothuajse një e treta e personave që jetojnë me virusin ende nuk janë të diagnostikuar. Organizatat e shoqërisë civile zbulojnë raste të reja 12 herë më efektivisht sesa sistemi shëndetësor, çka është një dëshmi e qartë se investimet strategjike në parandalim sjellin rezultatet më të forta dhe më të shpejta. Asnjë qytetar nuk guxon të mbetet i padukshëm ose pa qasje në kujdes shëndetësor”, deklaroi Olivera Stojkovska, Drejtoreshë Programore në HERA – Shoqata për Edukim dhe Kërkim Shëndetësor.
Ekspertët po ashtu theksojnë se, Maqedonia e Veriut ka mundësi reale ta eliminojë plotësisht epideminë e HIV-it në vitet e ardhshme, nëse testimi në kohë bëhet gjerësisht i qasshëm, parandalimi forcohet në mënyrë sistematike dhe institucionet së bashku me sektorin civil vazhdojnë bashkëpunimin e përbashkët.
“Disponueshmëria e vazhdueshme e terapisë është më e rëndësishmja për personat që jetojnë me HIV; ajo mundëson një jetë të shëndetshme dhe normale dhe parandalon transmetimin e mëtejshëm të virusit. Këtë vit, për herë të parë, u siguruan barna për 24 muaj, gjë që i ul ndjeshëm rreziqet e ndërprerjes së terapisë. Por, për ta ndalur realisht rritjen e epidemisë, duhet të investojmë në testim dhe diagnostikim të hershëm, në mënyrë që çdo person i diagnostikuar rishtazi të marrë menjëherë terapi bashkëkohore”, deklaroi Andrej Senih, Drejtor Ekzekutiv i Shoqatës për mbështetjen e personave që jetojnë me HIV “Së bashku më të fortë”.
Ndërkaq, koordinatorja Kombëtare për HIV, Milena Stevanoviq, thotë se testimi në kohë është mjeti më i rëndësishëm për arritjen e qëllimit – eliminimin e HIV-it deri në vitin 2030, duke nënvizuar se zbulimi i hershëm nënkupton qasje të menjëhershme në terapi dhe ndërprerje të përhapjes së mëtejshme të virusit.
Sa i përket gjendjes në nivel global, transmetimi i virusit është i pranishëm në të gjitha vendet. Vlerësohet se në fund të vitit 2024 jetonin 40,8 milionë njerëz me HIV, prej të cilëve 65% në rajonin afrikan të OBSH-së.
Në vitin 2024, rreth 630,000 persona kanë vdekur nga shkaqe të lidhura me HIV-in dhe vlerësohet se 1,3 milionë persona janë infektuar rishtazi me HIV.
