Иден Темали е визуелна уметничка од Скадар чиј објектив многу често е насочен на жените кои зборуваат преку фотографијата. Во овој разговор со неа ќе зборуваме за девојката од фотографијата на овој напис, која е таа и што претставува тој камен на нејзиниот грб.
- - Филозофите велат дека не знаат што сакаат жените. Дали знаеш ти, Иден?
Човекот е едно комплицирано суштество, така што за ваквите прашања никогаш нема да може да се даде една прецизна дефиниција. Но, јас мислам дека секоја жена заслужува да се чувствува сакана и ценета, да биде почитувана и да има еднакви права во општеството. Што се однесува до односот во пар, таа го сака вашето внимание, вашите комплименти и вашето трпение... и да се чувствува заштитено од партнерот во сите аспекти. Жените сакаат признание... и едно „да ти се позлатат рацете“ кога ќе го завршите јадењето... а ако и после тоа и помогнете, тогаш таа добила на лотарија. Една прегратка и по еден бакнеж секој ден... едноставни работи, ама многу едноставни. Да видат како се грижите за неа и за децата... А една наша заедничка тајна е потребата да не слушате со внимание... таа самата секогаш ќе ви кажува што сака и што и недостига.
- - Која е девојката на фотографијата и што и тежи најмногу?
Девојката на фотографијата сум јас, а најтешкиот мој товар е тоа што треба да бидам силна и непоколеблива во едно општество без да правам компромиси кои ги загрозуваат личните идеологии, вредности и принципи.
- Дали во твојот живот, во било кој момент, си се почувствувала загрозена поради твојот пол?
Имало случаи кога сум се почувствувала загрозено, но имам доста развиено чувство за интуиција; јас спаѓам во категоријата на луѓе кои се соочуваат со работите и некако наоѓаат начин да ги решат. Сум имала среќа да бидам опкружена со заштитнички настроени мажи, почнувајќи од татко ми и роднините, кои ја ценеле мојата слобода, кој биле сведоци и на мојата тврдоглавост и ме заштитиле и поддржале во оваа авантура која јас ја нарекувам „Живот“. И двата пола треба да се надополнуваат еден со друг. И кога сум морала да се борам за едно право што ми припаѓа и покрај родовите стереотипи, тоа сум го направила како во семејството, така и во општеството.
- Како изгледа жената во твојот објектив?
Со карактер, оригиналност и стил, таа пренесува идеи.
- Cila është gjëja më e çuditshme që ke dëgjuar për gratë?
“Që gratë janë seksi më i dobët.” Mos ta shohim vetëm në aspektin e ndryshimeve fizike që kanë dy gjinitë. Ky qëndrim është një stereotip që dëmton, pasi të dyja gjinitë kanë aftësi dhe veçori të ndryshme… është më mirë të flitet se çfarë të mirash mund të sjellin në shoqëri të dyja gjinitë.
- - Дали најчесто ги сликаш жените?
Со оглед на тоа што сме патријархално општество, активизмот често бара подигање на свеста за теми како „насилството врз жените, нивниот интегритет во руралните средини, ракот на дојката, отсликувањето на условите за живот, итн... често во центар е жената со еден заеднички именител, „албанска убавина“ секаде и во секоја ситуација.
- - Како изгледаат според тебе слободните жени?
Јас им се восхитувам на слободните жени. Мислам на оние кои не се плашат да го кажат своето мислење, кои сами ги прават изборите во животот и го живеат својот живот според нивните вредности и желби. Независни се и не дозволуваат некој друг да им ја одредува судбината... Слободните жени ги наоѓате во политиката, во универзитетите, во медицината. Во семејствата каде што мајката избира да ги воспитува своите деца и да и се посвети на семејството. Слободните жени отсекогаш го правеле светот поубав и ќе продолжат да го прават тоа и во иднина. Слободна жена за мене е Марија Кири, Гертруда Адерле, Роза Паркс, Лејди Дијана, Мајка Тереза, Сабиха Касимати, Клодијана Лала, јас и ти и безброј други.
- Со што се занимава Иден во последно време?
Неодамна заедно со две мои пријателки, поетесата Арјола Задрима и уметничката Јозефина Делија, основавме едно списание. Како нејзин дериват следува и еден подкаст за кој градот Скадар имаше потреба.
- Ç’merr një grua nga një qytet si Shkodra?
Kemi një tokë të bekuar që mrekullon çdo sy dhe shpirt, që lind artistë dhe gjeni. Gratë në Shkodër dinë të japin, që nga Rozafa e deri ditët e sotme japin pa fund në çdo fushë. Por gratë me vizion, projekte dhe kontribut duhet patjetër të mbështeten nga politikat. Ndoshta po dal pak jashtë teme, por emigracioni po lë shenjë shumë të madhe edhe në qytetin tonë. Është e vështirë me rrogat e ulëta, çmimet e larta dhe të tjera problematika pa fund.
- - Што кажуваш за жените преку фотографијата?
Зборувам за потребите што ги имаат, за трудот што го вложуваат, за пожртвуваноста, за брчките и за нивната убавина. За достигнувањата и успешните приказни. Не сакам жената преку фотографија да молчи...
