Në një botë ku teknologjia zhvillohet gjithnjë e më shumë, diversiteti dhe përfshirja nuk janë vetëm detyrime etike, por edhe nxitës të fuqishëm të inovacionit. Megjithatë, industria e teknologjisë vazhdon të përballet me një hendek të theksuar gjinor, si në nivel global, ashtu edhe lokal. Sipas të dhënave të vitit 2024, gratë zënë afërsisht 27% të profesioneve të lidhura me teknologjinë në mbarë botën, çka thekson përfaqësimin ende të ulët të tyre në këtë sektor. Interesante është që Maqedonia e Veriut raporton një mesatare më të lartë, me gratë që përbëjnë rreth 36% të fuqisë punëtore në sektorin e IT-së. Megjithatë, ekzistojnë dallime të dukshme brenda roleve të veçanta; për shembull, vetëm 20% e programuesve të ICT janë gra – një shqetësim i madh duke marrë parasysh se këto pozita janë ndër më të paguarat në fushë.
Nëse gratë dhe burrat kanë potencial të barabartë, pse ekziston ky hendek gjinor në teknologji, në sektorin më të paguar momentalisht, po mbi të gjitha më intrigues dhe interesant?
Ndonëse viteve të fundit po tentohet të ndryshohet kjo narrativë, fakt është se rrugëtimi i grave në shkencat kompjuterike ka shumë barriera dhe sfida e këtë më së miri e ilustron dhe historia e Erzana Spaho Bojko e cila para gati dy dekadash guxoi të ec në këtë rrugë.
Thyerja e Barrierave: Udhëtimi Im si Grua në Inxhinieri Softuerike
Në vitin 2006 mora një vendim që do të formësonte jetën time – u regjistrova në Inxhinieri Softuerike, një fushë që në atë kohë ishte larg të qenit “e përshtatshme” për vajzat në vendin tim. Nga një klasë me mbi njëzet djem, vetëm dy prej nesh ishim vajza. Nuk e dija saktësisht se çfarë më priste përpara, por e dija që i përkisja teknologjisë – dhe isha e vendosur ta vërtetoja këtë.
Vija nga një familje mjekësh, kështu që zgjedhja ime shpesh i hutonte njerëzit. Ata nuk e kuptonin pse do të largohesha nga një rrugë e njohur dhe e respektuar për të ndjekur diçka kaq të panjohur dhe të dominuar nga meshkujt. “Pse do të donte një vajzë ta bënte këtë?” pyesnin ata. Por unë dëgjova zemrën time, jo zhurmën. Diçka brenda meje e dinte që kjo ishte rruga ime. Nuk i kisha të gjitha përgjigjet atëherë, por kisha pasion – dhe kjo mjaftonte për të filluar.
E ndoqa pasionin tim pa u ndalur, duke vazhduar menjëherë me një master në inxhinieri softuerike në Universitetin e Evropës Juglindore në Tetovë. Edhe atje, sërish isha e vetmja vajzë në grup – duke përballuar projekte studimore, punë në grup dhe paragjykime të vazhdueshme mbi atë që mundesha apo nuk mundesha të bëja. Nuk ishte vetëm çështje numrash – ishte çështje nënvlerësimi, anashkalimi apo vënies në pikëpyetje vetëm për shkak të gjinisë sime. Mbartja peshën e të qenit “e vetmja” në çdo dhomë – jo vetëm duke përfaqësuar veten, por në heshtje edhe të gjitha vajzat që do të vinin pas meje.
Dhe pastaj erdhi viti 2011 – koha për të hyrë në tregun e punës. Mendova se pjesa më e vështirë kishte kaluar, por shpejt e kuptova që të qenit e kualifikuar nuk ishte gjithmonë e mjaftueshme dhe se gjetja e një pune ishte një betejë më vete. Pavarësisht përgatitjes dhe përkushtimit tim, jo gjithmonë merresha seriozisht në intervista. Dyshimi ishte i nënkuptuar, por i pranishëm. Duhej të luftoja jo vetëm për mundësinë për t’u dëshmuar – por për t’u parë që në fillim.
Por ndoshta beteja më e vështirë nga të gjitha erdhi pasi hyra në atë dhomë – stereotipi që burrat duhet të paguhen më shumë se gratë, edhe kur bëjnë të njëjtën punë. Duhej të përballesha me idenë që kontributi im vlente më pak. I vura në pikëpyetje këto bindje, i sfidova dhe qëndrova fort. Ishte e pakëndshme dhe rraskapitëse, por e domosdoshme. Sot, kjo nuk është më realiteti im, por ka qenë një nga betejat më të vështira të karrierës sime të hershme.
Pati shumë momente dyshimi, por gjithashtu edhe momente rritjeje dhe force të thellë. Gjatë viteve, ndërtova një karrierë për të cilën jam krenare – të bazuar në këmbëngulje, kuriozitet dhe dashuri për zanatin tim.
Sot, pothuajse dy dekada më vonë, po korr frytet e këtij udhëtimi të gjatë dhe shpesh sfidues. Kam krijuar vendin tim në botën e teknologjisë, dhe më e rëndësishmja, jam kthyer në dikë që vajzat e reja në familjen time e marrin si shembull. Ato nuk pyesin më pse zgjodha këtë profesion – pyesin si mund ta ndjekin edhe ato. Duan të ecin në gjurmët e mia, dhe kjo më mbush me krenari.
Ajo që filloi si një rrugë e vetmuar, sot është bërë një burim frymëzimi dhe force për të tjerët. Dhe kjo, më shumë se çdo gjë tjetër, e bën këtë udhëtim të vlefshëm.
